YYS sahibi değiliz, almalı mıyız? YYS sahibiyiz, Yeşil Hat dışında ne gibi kolaylıklar sağlanmaktadır? OKSB sahibiyiz, YYS’ye geçmeli miyiz?... Benzer soruları dış ticaret paydaşlarımızdan haklı olarak çokça duymaktayız. Bu yazıda söz konusu sorulara somut uygulamalarla yanıt aramaya çalışacağız.
Dış ticaret işlemlerinde bulunan bir firmanın gümrük sürecinde elde edebileceği en üst seviyenin uluslararası geçerliliği de olan Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Gümrük işlemlerinin herhangi bir noktasında, herhangi bir alanında veya herhangi bir sürecinde bulunan bir firma eğer bu statüye sahipse işlerini diğer firmalara göre daha kolay ve hızlı halledebilmektedir. Gelinen noktada 03.01.2025 itibariyle ülkemizde 754 firma bu statüye sahip durumdadır. Son beş yılı değerlendirdiğimizde Ticaret Bakanlığı yılda ortalama 60 firmaya bu statüyü tanımıştır.
YYS’ye sahip olmayan ve henüz bu yola girmemiş firmalar genel olarak YYS’nin sağladığı kolaylıklar ve avantajların sadece küçük bir kısmını sağlayan ve ihracat işlemleriyle sınırlı olan Onaylanmış Kişi Statü Belgesi (OKSB)’ni tercih etmektedir. İstatistiklere (1) baktığımızda da YYS alan firma sayısının 2018’den sonra azaldığı ve ardından yataya yakın bir seyir izlediği görülürken, aynı yıldan itibaren OKSB’li firma sayısının (2) sürekli arttığı ve 2023 sonu itibariyle 5396 firmanın bu belgeye sahip olduğu görülmektedir.
OKSB’nin ulusal bir statü olması, süreli bir belge olması, sağladığı faydaların oldukça sınırlı olması karşısında YYS; AEO olarak uluslararası geçerli, süresiz, hem ithalatta hem de ihracatta önemli kolaylıkları barındıran ve bu kolaylıklardan ilk olarak yararlanılmasını sağlayan bir statüdür. Bakanlık YYS mevzuatı olarak bilinen Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğindeki hak, yetki ve izinler dışında, gümrük işlemleri ile ilgili kolaylıkları öncelikle YYS’li güvenilir firmalara sağlamakta, bu sayede YYS’li firmalara her geçen gün yeni bir kolaylık getirilerek düne göre bir adım önde olmaları temin edilmektedir. YYS’li firmaların ithalat ve ihracat eşyaları yeşil hattan işlem görmekte fiziken veya belgeler üzerinden bir kontrole tabi tutulmamaktadır. YYS’nin en büyük avantajı yeşil hat olsa da sağladığı kolaylıklar aşağıda inceleyeceğimiz üzere sadece bununla sınırlı değildir. Buna karşın OKSB’li firmalara zaten sınırlı sağlanan kolaylıklar azalmakta ve alımı güçleştirilmektedir. Böylelikle aslında YYS de teşvik edilmektedir.
Peki YYS yeşil hat, ihracatta-ithalatta yerinde gümrükleme izni, onaylanmış ihracatçı yetkisi, götürü teminat vb. izinler dışında ne gibi kolaylıklar sağlamaktadır? OKSB’si olan bir firma neden YYS belgesine geçmelidir? Bu konuyla ilgili sadece 01.01.2024’ten bugüne kadar olan gelişmelere bakacak olursak bile bu sorularımızı yanıtlar niteliktedir:
- 01.01.2024: Gümrük Müşavirliği ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Asgari Ücret Tarifesindeki ithalat ve ihracat işlemleri için OKSB sahibi firmalara uygulanan %25’ten %50’ye kadar varan indirim imkânı kaldırılmıştır. YYS sahipleri için ise bu kolaylık devam etmektedir. (3)
- 09.01.2024: Bilindiği üzere, OKSB alacak firmaların iki yıl faaliyette bulunma şartı bulunmaktadır. Ancak yönetmelikte yapılan değişiklikle eğer OKSB almak isteyen firma, YYS’li bir firmanın malvarlığının bölünme suretiyle devretmesi şeklinde kurulmuş ve bu firma ile vasıtalı veya vasıtasız şirket ilişkisi varsa bu şart aranmamaktadır. Bu durum YYS’nin kendisinin bile OKSB’ye sağladığı bir fayda olarak değerlendirilebilir. (4)
- 16.05.2024: Makine, Otomotiv, Diğer Ulaşım Araçları, Elektrik ve Elektronik Sektörü Ürünlerine İlişkin Dahilde İşleme Rejimi Genelgesinde değişiklik yapılarak, DİİB kapatma işlemlerinde sadece YYS belgesine sahip firmalar için, sarfiyat oranlarının (fire ve ikincil işlem görmüş eşya oranları dahil) tespiti ve tevsikinde isterlerse Ekspertiz Raporu yerine kendi ERP sistemleri dikkate alınarak düzenlenen YMM raporu da verebilmeleri sağlanmıştır. (5)
- 24.05.2024: Daha önce, antrepo dışında elleçleme işlemi gerçekleştirmek isteyen firmaların YYS ve OKSB sahibi olması durumunda ayrıca Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Rehberindeki şartları taşıması gerekli değilken yapılan değişiklikle OKSB sahiplerinin bu kolaylıktan şartsız yararlanma imkânı kaldırılmıştır. Böylelikle antrepo dışında elleçleme yapmak isteyen bir firma OKSB sahibi de olsa ödenmiş sermayesi asgari 10.000.000 TL değilse bu işlemi gerçekleştirememektedir. Ayrıca bu işlem için YYS’li firmalara, savunma sanayi ve havacılık sektöründe kullanılan eşyaya ilişkin olması durumunda altı ayı geçmemek üzere ek süre verilme imkanı sağlanmıştır. (6)
- 18.07.2024: Belirlenmiş rejim kodlarından geçici ithalat ve geçici ihracat işlemi kapsamında, YYS sahiplerince beyan edilen her türlü eşya için sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmeme kolaylığı getirilmiştir. Buna karşın, OKSB (42/A)’li firmalar için sadece genelgedeki kısıtlı sayıdaki GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının kırmızı hatta yönlendirilemeyeceği şeklinde sınırlı bir fayda imkânı tanınmıştır. Yani YYS sahiplerinin bu kapsamda hiçbir eşyası ayniyete tabi tutulmazken, OKSB sahibi firmaların sadece belirli bazı eşyaları ayniyete tabi tutulmamakta, bunun dışındaki eşyaları ayniyete yani incelemeye tabi olmaktadır. (7)
- 02.10.2024: YYS’li firmalarca işletilen ve adresleme ile stok takipleri barkodlama sistemi aracılığıyla yapılan antrepolarda (Gümrük Yönetmeliği 347.Madde- Kap içinde gelen sıvılar ve diğer maddeler kapsamında) barkodda antrepo beyanname numarası ve eşyayı tanımlayan bilgilerin görüntülenmesi durumunda antrepo beyannamesi numarası taşıyan etiket asılmasına gerek bulunmamaktadır. (8)
- 29.11.2024: Dahilde işleme rejimi kapsamı eşyanın ayniyetine yönelik işlemler saklı kalmak kaydıyla, YYS’li firmaların geri gelen eşya olarak beyan edilen eşyaları yeşil hattan işlem gördüğünden ayniyete gerek olmadığı, eğer eşyanın teslimi ardından gerek olursa da bunun kayıtlar üzerinden gerçekleştirileceğine ilişkin düzenleme yapılmıştır. (9)
- 15.01.2025: Daha önce, bir başvuru şartı olarak geçmiş iki yıl içinde, en az bir yıllık döneminde ya 1.000.000 dolar fiili ihracat yapmış olması ya da ithalat ihracat toplamının 6.000.000 dolar olması OKSB almak isteyen bir firma için yeterliyken bu durum zorlaştırılmıştır. Artık OKSB almak isteyen bir firmanın geçmiş iki yılda ayrı ayrı on iki aylık dönemin ikisinde de ya 2.000.000 dolar fiili ihracat yapmış olması ya da ithalat ihracat toplamının (1.000.000 doları ihracat olmak üzere) 7.000.000 dolar olması gerekmektedir. Yani hem sağlanması gereken ithalat/ihracat rakam şartı arttırılmış hem de bu şartın eskiden tek bir on iki aylık dönem için sağlanması yeterli görülürken artık iki tane on ikişer aylık dönemde üst üste sağlaması gerekliliği getirilmiştir. Bu durum önümüzdeki dönemde OKSB almak isteyen firma sayısını da azaltacaktır. (10)
- Buna karşın, YYS belgesine sahip olmak isteyen firmalar ise kapasite raporu, sanayi sicil belgesi, ekspertiz raporu, Ar-Ge merkezi belgesi, grup imalatçı üretimine ilişkin YMM raporu, uluslararası taşımacı yetki belgesi evraklarından en az birine sahipse herhangi bir rakam şartını sağlamasına gerek bulunmamaktadır. Bununla birlikte her ne kadar YYS mevzuatının kendisinde olmasa da geçici madde ile bu evraklardan en az birine sahip olmayan firmalar için düzenlenen, ithalat/ihracat rakam şartı sağlama zorunluluğu 31.12.2024’te sona ermiş, şu an için söz konusu geçici madde için bir uzatım da gelmemiştir. Bu durum ise YYS almak isteyen firma sayısını arttıracaktır. (11)
YYS’nin yukarıda sayılanlar dışında da çok sayıda avantajı olsa da, sadece geçtiğimiz son bir yıl bile değerlendirildiğinde YYS sahibi olmanın ne kadar önemli olduğu görülmektedir. Özellikle Bakanlığın 2025 performans programı (12) incelendiğinde, YYS sahiplerine ilave kolaylıklar sağlanmaya devam edileceği, ihracatta yerinde gümrükleme izninin yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılacağı da anlaşılmaktadır. Ticaret Bakanı Ömer Bolat da geçtiğimiz aralık ayında YYS’nin daha da yaygınlaştırılacağını ifade etmiş (13), Dünya Gümrük Günü’nde yaptığı son konuşmasında da halihazırda 754 YYS’li firmanın kapsadığı ihracatın 76,7 milyar dolar olduğunu, bunun da ihracatın yüzde 30’u olduğunu belirtmiştir. (14)
Görüldüğü gibi, YYS’li firmalara her geçen gün yeni bir kolaylık daha sağlanmakta, bu da YYS’li firmaların gümrük işlemlerini hızlandırmaktadır. YYS sadece Yeşil Hat demek değil, gümrük işlemlerindeki en üst kolaylaştırmalardan öncelikle yararlanan firma demektir. Bu bakımdan dış ticaret işlemlerini hızlandırmak ve kolaylaştırmak, YYS’nin sağladığı avantajlardan yararlanmak isteyen firmaların bir an önce YYS koşullarına uyum sağlayarak başvurularını gerçekleştirmesi, özellikle OKSB’li firmaların da YYS alım yoluna girmeleri en uygun seçenek gözükmektedir.
Profesyonel ve deneyimli ekibimizle CustomsAudit olarak hem YYS alım sürecinde hem de sonrasında her zaman yanınızdayız.
Dipnotlar
(1) Ticaret Bakanlığı-Yetkilendirilmiş Yükümlü Firma Listesi
(2) Ticaret Bakanlığı 2023-2022-2021-2020-2019-2018 Yılı Faaliyet Raporları
(3) 31.12.2022 tarihli 32416 (5. Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Gümrük Müşavirliği ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Asgari Ücret Tarifesine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ
(4) 09.01.2024 tarihli 32424 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Gümrük Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(5) İhracat Genel Müdürlüğü Makina, Otomotiv, Elektrik ve Elektronik Ürünleri Daire Başkanlığı’nın 16.05.2024 tarihli 96877059 sayılı yazısı
(6) Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 24.05.2024 tarihli 2024/8 sayılı genelgesi
(7) Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 18.07.2024 tarihli 97401614 sayılı yazısı
(8) Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 02.10.2024 tarihli 101327230 sayılı yazısı
(9) Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 29.11.2024 tarihli 97741313 sayılı yazısı
(10) 15.01.2025 tarihli 32783 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(11) Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği, 2014: Geçici Madde 4
(12) Ticaret Bakanlığı 2025 Yılı Performans Programı
(13) Ticaret Bakanlığı’nın 12.12.2024 tarihli “Ticaret Bakanı Ömer Bolat: Şirket Kuruluş ve Gümrük İşlemlerinde 2025'te Dijital Dönemin Kapısı Açılacak” başlıklı haberi
(14) Ticaret Bakanlığı’nın 27.01.2025 tarihli “Ticaret Bakanı Ömer Bolat Dünya Gümrük Günü’nde Konuştu” başlıklı haberi